De Inspectie Verkeer en Waterstaat zal vanaf 1 maart 2002 gerichte inspecties uitvoeren bij schepen in de binnenvaart die gevaarlijke stoffen laden of lossen. Gekeken wordt naar de aanwezigheid van adequate vluchtwegen.

Aanleiding
In mei 1999 is een Nederlands tankschip tijdens het laden van benzine ub brand geraakt. Het schip lag afgemeerd bij een overslagbedrijf in Dormagen (Duitsland). Bij dit ongeval waren drie doden te betreuren en een aantal personen werd gewond door verbranding. Later is gebleken dat de bemanningsleden door gebrek aan vluchtwegen geen veilige plaats meer konden bereiken.
Naar aanleiding van dit ongeval kwamen diverse signalen van zowel de brancheorganisaties als de Divisie Vervoer van de Inspectie Verkeer en Waterstaat (voorheer Rijksverkeersinspectie) dat deze situatie niet specifiek voor Duitsland was maar dat ook in Nederland niet altijd voldoende veilige vluchtwegen aanwezig zijn.

Onderzoek
De Minister van Verkeer en Waterstaat heeft daarom de Inspectie Verkeer en Waterstaat gevraagt een onderzoek te verrichten naar veiligheid en kwaliteit van de vluchtwegen bij laad-, los- en ligplaatsen voor schepen met gevaarlijke stoffen.
De conclusie van dit onderzoek is dat het in Nederland slecht gesteld is met vluchtwegen voor binnenvaartschepen met gevaarlijke stoffen. Bovendien zijn laad-/losplaatsen (voor tankschepen) en ligplaatsen veelal slecht te bereiken voor hulpdiensten.
In cijfers uitgedrukt zien de belangrijkste conclusies van het rapport "Vluchtwegen binnenvaart" er als volgt uit:

• op 62% van de aanwezige overslagplaatsen voor droge ladingschepen kan men niet veilig naar de walzijde overstappen;
• slechts bij 42 van de 218 overslagplaatsen voor tankschepen (19%) is een adequate vluchtwegsituatie aanwezig;
• in Nederland zijn er onvoldoende veilige ligplaatssituaties voor kegelschepen;
• de bereikbaarheid voor hulpdiensten van kegelplaatsen en overslagplaatsen van tankschepen is slecht te noemen.

Aanschrijven bedrijven
De betreffende bedrijven (productiebedrijven en overslagbedrijven) zijn schriftelijk gemaand voor 1 maart 2002 de nodige correcties te laten uitvoeren. Na 1 maart 2002 zullen gerichte inspecties worden uitgevoerd en zal handhavend worden opgetreden.

Vluchtwegen en vluchtmiddelen
In de toelichting op de ADNR checklist wordt weergegeven waaraan de vluchtwegen moeten voldoen. In de eerste plaats moet het schip - te allen tijde - op een veilige wijze betreden en verlaten kunnen worden. Het beste is om twee beveiligde vluchtwegen naar de wal te hebben: één vanaf het voorschip en één vanaf het achterschip. Als aan de walzijde geen beveiligde vluchtweg aanwezig is waar langs men het schip snel kan verlaten, moet aan de zijde van het schip een extra vluchtmiddel aanwezig zijn. Bijvoorbeeld een buiten boord gelegde bijboot. De Inspectie Verkeer en Waterstaat vereist bovendien dat de vluchtweg(en) van schepen naar de wal zich buiten de landingzone bevinden.

Controles
Aan de betreffende bedrijven is de mogelijkheid geboden om voor 1 maart 2002 de nodige maatregelen te treffen zodat ze aan de voorschriften voldoen. Indien de noodzakelijke voorzieningen niet zijn getroffen wordt handhavend opgetreden.

Die Inspectie Verkeer en Waterstaat wird vom 1 März 2002 an gezielt Inspektionen auf Binnenschiffen durchführen, die gefährliche Güter laden oder löschen. Dabei wird insbesondere nach dem Vorhandensein geeigneter Fluchtwege gesehen.

Ausgangslage
Im Mai 1999 geriet ein Niederländisches Tankschiff während des Ladens von Benzin in Brand. Das Schiff hatte bei einem Umschlagsunternehmen in Dormagen festgemacht. Bei dem Unglück kamen drei Personen zu Tode; mehrere Personen erlitten Brandverletzungen. Später stellte sich heraus, daß die Besatzungsmitglieder wegen fehlender Fluchtwege keinen sicheren Ort mehr erreichen konnten.
In der Folge gaben sowohl verschiedene Branchenorganisationen als auch die Abteilung Verkehr der Inspectie Verkeer en Waterstaat (vorm. Rijksverkeersinspectie) zu erkennen, daß die Situation nicht typisch für Deutschland ist. Auch in den Niederlanden sind ausreichend sichere Fluchtwege nicht immer vorhanden.

Untersuchung
Der niederländische Minister van Verkeer en Waterstaat hat deshalb die Inspectie Verkeer en Waterstaat ersucht, die Sicherheit und Qualität der Fluchtwege an Lade-, Lösch- und Liegeplätzen für Schiffe mit gefährlichen Gütern zu untersuchen.
Das Ergebnis der Untersuchung ist, daß es in den Niederlanden schlecht um Fluchtwege für Binnenschiffe mit Gefahrgütern bestellt ist. Darüberhinaus sind Lade- und Löschplätze (für Tankschiffe) und Liegeplätze häufig für Hilfsdienste schlecht erreichbar.
In Zahlen ausgedrückt sehen die wichtigsten Ergebnisse des Berichts "Fluchtwege in der Binnenschiffahrt" wie folgt aus:

• bei 62% der Umschlagplätze für Trockenfrachter kann man nicht sicher an Land treten;
• nur 42 der 218 Umschlagplätze für Tankschiffer (19%) verfügen über eine angemessene Fluchtwegeinrichtung;
• in den Niederlanden gibt es zu wenige sichere Liegeplätze für Kegelschiffe;
• die Kegel-Liegeplätze und Tankschiff-Umschlagplätze sind für Hilfsdienste schlecht erreichbar.

  Anschreiben der Betriebe
  Die betroffenen Unternehmen (Produktonsbetriebe und Umschlagsunternehmen) werden schriftlich darauf hingewiesen, vor dem 1. März 2002 die notwendigen Anpassungen vorzunehmen. Nach dem 1. März 2002 werden daraufhin gezielte Kontrollen durchgeführt, wobei maßregelnd aufgetreten wird.

  Fluchtwege und -mittel
  Die ADNR-Checkliste nennt die Bedingungen, welche an die Fluchtwege gestellt worden. An erster Stelle steht dabei, daß man ein Schiff zu jeder Zeit sicher betreten und verlassen können muß. Am besten ist es dabei, über zwei Fluchtwege an Land zu verfügen: einen vom Vor- und einen vom Achterschiff aus. Sofern zur Landseite kein gesicherter Fluchtweg vorhanden ist, über den man das Schiff rasch verlassen kann, muß zur Wasserseite ein zusätzliches Fluchtmittel - z.B. ein Rettungsboot - vorhanden sein. Die Inspecite Verkeer en Waterstaat verlang außerdem, daß sich der/die Fluchtweg(e) vom Schiff an Land sich außerhalb der Ladezone befindet.

  Kontrollen
  Die betreffenden Unternehmen haben Gelegenheit, bis zum 1. März 2002 die nötigen Maßnahmen zu treffen, um diese Vorschriften zu erfüllen. Tun sie es nicht, müssen sie mit entsprechenden Maßregeln rechnen.